Giác quan bắt đầu hoạt động khi nào?
Giác quan (hoặc hệ giác quan) là bộ phận thuộc hệ thần kinh đảm nhận chức năng thu nhận thông tin để con người có nhận thức về thế giới xung quanh. Hiểu một cách đơn giản hơn, hệ thống các tế bào thần kinh cảm giác sẽ phản hồi trước tác động của các sự việc, sự vật,... từ môi trường bên ngoài rồi kết nối với vùng tương ứng của não để giải mã tín hiệu và thu nhận thông tin.
Ngay từ trong giai đoạn bào thai, thai nhi đã dần hình thành các giác quan để có những nhận thức đầu tiên về thế giới bên ngoài. Đây chính là lý do vì sao bào thai có thể nghe được một bản nhạc nào đó, phản ứng với bố mẹ hay tương tác với những kích thích khác. Sau đó, khi được sinh ra, trẻ tiếp tục hoàn thiện giác quan và có thể cảm nhận được sữa mẹ hay vòng tay ôm ấp của cha, nhiệt độ hay các ánh sáng và các âm thanh… Điều này xây dựng nền tảng cho việc học hỏi, khám phá và chinh phục thế giới của một con người.
Xem thêm: Tìm Hiểu Về Cấu Tạo Và Chức Năng Sinh Lý Của Thận Với Cơ Thể
Sinh lý giác quan: Các giác quan ở con người
Sinh lý giác quan đóng vai trò quan trọng bậc nhất đối với sự phát triển của một con người. Thông qua giác quan, con người khám phá và hoàn thiện thế giới quan của mình. Theo đó, gồm có 5 giác quan cơ bản nhất bao gồm:
Thị giác
Thị giác - mắt thực hiện chức năng tiếp nhận và giải nghĩa thông tin từ ánh sáng đi đến mắt. Mắt gồm có 2 cơ quan: cơ quan tiếp nhận ánh sáng và cơ quan giải mã màu sắc. Có tới 1/4 nơron thần kinh của cơ thể tập trung ở mắt để thực hiện tốt việc tiếp nhận những hình ảnh của thế giới. Khi ánh sáng đi vào mắt qua giác mạc, những tia sáng được lọc và tập hợp nhờ giác mạc, gương mạch và thấu kính mắt.
Sau đó, một hình ảnh sắc nét sẽ được tạo ra ở trên võng mạc. Hình ảnh này sẽ được chuyển đổi thành tín hiệu điện và truyền đến não bộ qua dây thần kinh quang khiết. Tại đây, những cơ quan ở vùng não như vùng thị giác chính (hay còn gọi là vỏ thị giác) sẽ tiếp nhận và xử lý dữ liệu đã nhận được. Vỏ thị giác chính là nơi hình ảnh được chuyển đổi để tạo ra các tính chất một cách tương đối của màu sắc, hình dạng, độ sắc nét và chi tiết những gì mắt nhìn được. Các khu vực khác của não nhận thông tin từ vỏ thị giác để tạo ra nhận thức toàn diện về môi trường xung quanh.
THAM KHẢO THÊM:
Vị giác
Lưỡi với nhiệm vụ liếm và nuốt là giác quan biểu trưng của vị giác. Bề mặt lưỡi chứa vô số tế bào cảm thụ nên bộ phận này đặc biệt nhạy cảm thực hiện chức năng nếm và cảm nhận vị của thức ăn. Từ cảm nhận của mình, lưỡi truyền thông tin đến não để con người biết được mình vừa nếm vị gì. Vị đầu tiên lưỡi con người cảm nhận được chính là vị ngọt vì nó trùng với vị của sữa mẹ mà trẻ đón nhận ngay khi vừa mới chào đời.
Mỗi phần trên lưỡi sẽ đảm nhận nhiệm vụ nhận biết một loại vị tương ứng. Vị giác của con người được điều khiển bởi các tế bào mùi miệng, xưởng ẩm và các tuyến nước bọt trong cơ thể. Tuy vậy, vị giác lại rất dễ bị đánh lừa trước tác động của màu sắc hoặc mùi. Bên cạnh đó, con người có thể bị mất vị giác tạm thời khi mắc các bệnh như covid, cảm cúm,... và trong một số trường hợp khác. Vị giác giúp chúng ta nhận biết và phân loại các loại thức ăn, đồ uống đặc biệt có thể tránh được các chất gây hại cho sức khỏe như thức ăn thiu, chất độc hoặc chất ô nhiễm.
ĐĂNG KÝ KHÓA HỌC SINH LÝ tại đây
Xúc giác
Đã bao giờ bạn thắc mắc vì sao cơ thể cảm nhận được nóng, lạnh… chưa? Bề mặt da chính là bộ phận giúp thực hiện chức năng xúc giác. Tuy nhiên, xúc giác sẽ không bao gồm các bệnh về da hay khả năng chịu đau ở da. Một số phần da như mặt, đầu ngón tay thường sẽ nhạy cảm hơn so với những vùng khác. Trường đại học Stanford đã có nghiên cứu và chứng minh cho nhận định xúc giác là giác quan đầu tiên phát triển ở con người. Ngoài lớp da là đại diện cho xúc giác thì lưỡi, cổ họng và một số vị trí khác của cơ thể cũng sẽ thực hiện chức năng đặc biệt này.
Được coi là giác quan tổng hợp có nhiệm vụ chính là nhận biết và cảm nhận các thông tin về xúc cảm, xúc giác là nguồn thông tin quan trọng để con người nắm bắt cũng như tương tác với thế giới xung quanh. Xúc giác cho chúng ta cảm nhận thấy sự thoải mái hay không thoải mái, hài lòng hoặc không hài lòng, an toàn hay nguy hiểm của môi trường bên ngoài.
Thính giác
Thính giác, biểu hiện qua bộ phận tai trên cơ thể giúp con người có thể nghe thấy âm thanh từ thế giới bên ngoài mỗi khi sóng âm thanh tác động đến màng nhĩ của tai. Cơ quan này cho ta cảm nhận rõ sự sinh động của thế giới xung quanh và giao tiếp một cách bình thường. Chức năng cụ thể của giác quan này bao gồm:
-
Nhận dạng âm thanh: Âm thanh được phát ra từ môi trường bên ngoài sẽ được tai tiếp nhận và nhận dạng. Tai người gồm có: Tai ngoài, Tai giữa và Tai trong.
-
Chuyển âm thanh thành tín hiệu điện: Tai ngoài được hình thành từ tai vị giác có chức năng tập trung và thu nhận âm thanh. Khi âm thanh đi vào tai ngoài, những rung động được đẩy vào tai giữa thông qua chuỗi xương nhỏ của tai.
-
Truyền tín hiệu điện đến não: Tai giữa được cấu tạo từ tai trong và ba xương nhỏ gồm xương bướm, xương tiểu, và xương chục. Khi rung động được dẫn truyền đến tai giữa, màng nhĩ rung và gửi tín hiệu điện đến não thông qua thần kinh âm thanh.
-
Xử lý và hiểu tín hiệu âm thanh: Tín hiệu âm thanh được não tiếp nhận và xử lý từ đó đưa ra phân tích như âm cao, âm trầm, âm giữa và độ cao để giải nghĩa.
-
Đáp ứng và tương tác: Sau khi xử lý tín hiệu âm thanh, não sẽ gửi những phản hồi đến các cơ quan khác trong cơ thể như cơ bắp, tim hoặc các cơ quan giao tiếp để thực hiện các hành động phản hồi thích hợp.
Thính giác của con người có thể thu được mọi âm thanh trong ngưỡng từ 20 đến 20.000 Hz. Đặc biệt, giác quan này phát huy tối đa chức năng mỗi khi thị giác của con người bị hạn chế (chẳng hạn như bị khuất tầm nhìn, trong bóng đêm). Đây cũng là lý do người khiếm thị sẽ phát triển thính giác hơn so với người bình thường. Mỗi người với đặc điểm khác nhau sẽ có ngưỡng nghe khác nhau nên có một số người nghe được cả âm thanh hạ ở mức -5 dB. Tuy nhiên, âm thanh có cường độ khoảng 200 dB sẽ áp lực quá cao và khiến phổi cũng các mạch máu vỡ tung.
Khứu giác
Khứu giác thể hiện qua mũi là giác quan liên quan đến khả năng cảm nhận và nhận biết mùi hương chịu tác động từ các phản ứng hóa học. Ngoài nhận diện mùi hương, khứu giác còn kết hợp với vị giác để giúp cảm nhận vị cay nồng, vị ngọt béo… có trong món ăn. Có thể bạn sẽ thấy bất ngờ khi biết được khứu giác có khả năng phân biệt tới 1000 tỷ mùi - một con số khổng lồ. Ngoài việc nhận biết mùi hương tốt có trong thức ăn hay những sản phẩm như nước hoa, sữa tắm, khứu giác còn giúp con người tránh được những mùi độc hại, nguy hiểm đến sức khỏe.
Vai trò của các giác quan trong cơ thể người
Các giác quan đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và sự sống của con người. Chúng ta có thể nhận biết được các kích thích của môi trường bên ngoài từ đó phân loại ra đâu là tình huống an toàn, đâu là trường hợp nguy hiểm để có thể tránh và tự bảo vệ chính mình. Thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác và xúc giác luôn là điều kiện cần thiết để con người có thể hiểu và tương tác với thế giới xung quanh một cách bình thường. Trải nghiệm cuộc sống chắc chắn sẽ bớt chân thực, sinh động và đa dạng nếu thiếu đi một một trong số những giác quan kể trên.
Quá trình truyền thông tin giữa các giác quan
Quá trình truyền thông tin từ giác quan đến bộ não bao gồm các bước sau:
-
Tiếp nhận thông tin: Các giác quan tiếp nhận tác nhân kích thích từ môi trường xung quanh.Chẳng hạn như mắt tiếp nhận ánh sáng, tai tiếp nhận âm thanh và các giác quan khác tiếp nhận các kích thích tương ứng.
-
Chuyển đổi tín hiệu: Các tác nhân kích thích biến đổi thành tín hiệu điện mà bộ não có khả năng xử lý.
-
Truyền tín hiệu: Tín hiệu điện thu được từ các giác quan được truyền tới bộ não thông qua hệ thần kinh qua các đường dẫn thần kinh tương ứng.
-
Xử lý thông tin: Tại bộ não, tín hiệu điện được xử lý và giải mã giúp tạo ra nhận thức và phản ứng tương ứng với kích thích ban đầu. Quá trình này diễn ra trong các vùng kích thích đặc biệt ở não như thalamus và vỏ não.
-
Phản ứng: Khi quá trình giải mã, xử lý thông tin hoàn thành, bộ não chúng ta đưa ra quyết định về những hành động, cảm xúc hoặc nhận thức phù hợp.
Tóm lại, quá trình truyền thông tin giữa giác quan và từ các giác quan đến bộ não bao gồm tiếp nhận kích thích, chuyển đổi tín hiệu, truyền tín hiệu, xử lý thông tin và phản ứng phù hợp. Quá trình này cho phép con người nhận thức được và tương tác với môi trường xung quanh thông qua các giác quan.
Mối tương quan giữa giác quan và cảm xúc
Giữa giác quan và cảm xúc có mối liên hệ rất chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau. Giác quan giúp thu thập thông tin từ môi trường xung quanh thông qua các cơ quan cảm nhận như mắt, tai, mũi, lưỡi và da từ đó tác động trực tiếp tới trạng thái tâm lý hoặc trạng thái tình cảm. Quá trình giác quan và cảm xúc tác động tới nhau được thể hiện qua các nội dung sau:
-
Nhận thức: Giác quan giúp chúng ta nhận thức về môi trường xung quanh từ đó gợi lên những cảm xúc khác nhau như hài lòng, hào hứng, vui vẻ hoặc sự kinh ngạc, sợ hãi.
-
Gợi ý cảm xúc: Cảm xúc có thể được gợi lên bởi các cảm quan chẳng hạn như mùi hương ngọt ngào đem đến sự hạnh phúc hoặc kích thích, âm thanh ồn ào đem đến giận dữ hoặc lo lắng.
-
Kích thích cảm xúc: Các giác quan có thể kích thích hoặc tăng cường cảm xúc hiện có ví dụ như âm nhạc tạo ra niềm vui hoặc nỗi buồn, quang cảnh đẹp khiến con người hạnh phúc hoặc thư giãn.
-
Phản hồi cảm xúc: Cảm xúc tác động ngược lại tới các giác quan và kích thích những hành động hoặc cảm nhận cụ thể. Ví dụ, khi vui mừng, chúng ta có thể nhảy lên và cười thật to.
Kết luận
Giác quan chính là công cụ giúp chúng ta hiểu biết về môi trường xung quanh để từ đó hình thành thế giới quan và có những hành động thích hợp để đáp ứng với kích thích bên ngoài. Mong rằng bài viết trên của MedUC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sinh lý giác quan và học tốt môn Sinh lý hơn. Để được đồng hành cùng những giảng viên chất lượng và tận tình, liên hệ với MedUC ngay để được tư vấn và hỗ trợ bạn nhé! Thông tin chi tiết:
Fanpage: m.me/TrungtamdaotaoykhoamedUC.vn/
Số điện thoại: 0339308997
Mail: Meduc.vn@gmail.com
YouTube: Trung Tâm Đào Tạo Y Khoa Meduc.vn
Website: Meduc.vn
_thumb_150.jpg)
.jpg)
