BỆNH ADDISON: HIỂU TRIỆU CHỨNG TỪ CƠ CHẾ SINH LÝ

Bệnh Addison là một rối loạn nội tiết hiếm gặp nhưng nguy hiểm, xảy ra khi tuyến thượng thận không sản xuất đủ hormone cần thiết, đặc biệt là các hormone thuộc ba lớp vỏ thượng thận: mineralocorticoid, glucocorticoid và androgens (chủ yếu là aldosterone và cortisol). Hiểu rõ cơ chế sinh lý đằng sau từng triệu chứng giúp người học Y và bệnh nhân dễ dàng ghi nhớ và xử lý tình huống lâm sàng hiệu quả hơn.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh Addison

Bệnh Addison thường là hậu quả của tình trạng suy tuyến thượng thận nguyên phát, do các nguyên nhân như:

Tự miễn (phổ biến nhất)
Nhiễm trùng (lao tuyến thượng thận)
Di truyền, ung thư di căn, chấn thương

Khi tuyến thượng thận không thể sản xuất đủ hormone, hàng loạt rối loạn chuyển hóa và rối loạn điện giải sẽ xảy ra, dẫn đến các triệu chứng đặc trưng.

>>>Xem thêm:Từ Vựng Tiếng Anh Chuyên Ngành Y Khoa Thông Dụng, Cần Biết

1. Thiếu hụt Mineralocorticoid: Giải thích từ cơ chế

Hormone ảnh hưởng: Aldosterone (lớp cầu – ngoài cùng)

Aldosterone có vai trò điều hòa cân bằng nước – điện giải, đặc biệt là natri (Na⁺), kali (K⁺) và ion hydro (H⁺). Trong bệnh Addison, khi aldosterone giảm, cơ thể đối mặt với các hậu quả sau:

Tăng thải Na⁺ qua nước tiểu → giảm Na⁺ máu → hạ huyết áp, khát nước liên tục
Giữ K⁺ trong máu → tăng K⁺ máu → nguy cơ rối loạn nhịp tim, yếu cơ
Tăng bài tiết H⁺ qua thận → toan chuyển hóa

Đây là nhóm triệu chứng đặc trưng của bệnh Addison liên quan đến mất cân bằng điện giải – nguyên nhân khiến nhiều bệnh nhân phải nhập viện cấp cứu do tụt huyết áp hoặc loạn nhịp.

2. Thiếu hụt Glucocorticoid: Hiểu rõ ảnh hưởng chuyển hóa

Hormone ảnh hưởng: Cortisol (lớp bó – giữa)

Cortisol là hormone quan trọng trong điều hòa chuyển hóa, phản ứng viêm và điều hòa hệ miễn dịch – thần kinh. Khi cortisol suy giảm trong bệnh Addison, hàng loạt hậu quả xảy ra:

Tăng nhạy cảm insulin → hạ đường huyết (đặc biệt sau khi nhịn đói hoặc stress)
Rối loạn chuyển hóa carbohydrate, lipid, protein → mệt mỏi, yếu cơ, sụt cân
Tuyến yên tăng tiết ACTH để bù đắp → tăng beta-lipotropin
Beta-lipotropin → tăng MSH (Melanocyte-stimulating hormone) → tăng sắc tố da và niêm mạc

Đây chính là lý do vì sao bệnh Addison gây ra tình trạng da sạm, thâm môi, thâm nướu – một triệu chứng đặc trưng nhưng thường dễ nhầm lẫn với bệnh da liễu. Điểm khác biệt là không ngứa và thường lan tỏa ở vùng tiếp xúc ánh sáng.

>>>Xem thêm: Giải Phẫu Module Cở Bản (26 bài)

3. Thiếu Aldosterone (tiếp nối lớp lưới – trong cùng)

Mặc dù Aldosterone được sản xuất chủ yếu ở lớp cầu, nhưng khi nói đến chức năng tái hấp thu Na⁺ và nước, cơ thể không thể bù trừ khi hormone này thiếu hụt:

Giảm tái hấp thu Na⁺ và nước → tụt huyết áp mạn tính
Tăng thải K⁺ → tăng K⁺ máu → rối loạn nhịp tim, mệt mỏi
Hạ huyết áp tư thế (chóng mặt, choáng váng khi thay đổi tư thế)

Những triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người mắc bệnh Addison, đặc biệt trong sinh hoạt hằng ngày.

Tóm tắt cơ chế bệnh Addison dễ nhớ

Học Y không phải là học vẹt từng triệu chứng riêng lẻ, mà cần hiểu cơ chế để tự suy luận. Dưới đây là cách ghi nhớ cơ chế bệnh Addison một cách logic:

Thiếu Mineralocorticoid: → Mất Na⁺, giữ K⁺, tụt huyết áp, toan chuyển hóa
Thiếu Glucocorticoid: → Hạ đường huyết, sạm da niêm mạc, rối loạn chuyển hóa, suy nhược
Thiếu Aldosterone: → Mất nước, hạ áp tư thế, rối loạn nhịp do tăng Kali

Tài liệu giúp học cơ chế bệnh Addison hiệu quả

Để thực sự hiểu và ghi nhớ các cơ chế phức tạp như trong bệnh Addison, bạn cần tài liệu giúp hệ thống hóa kiến thức một cách khoa học, dễ tiếp cận và dễ áp dụng vào lâm sàng.

Cuốn “Cơ chế bệnh lý học” chính là người bạn đồng hành tuyệt vời với sinh viên Y khoa:

Giúp tư duy nguyên nhân – cơ chế – triệu chứng – điều trị
Sơ đồ hóa kiến thức dễ học, dễ nhớ
Ứng dụng tốt trong các ca lâm sàng và thi cử

>>>Xem thêm: NẮM VỮNG HỘI CHỨNG CUSHING CHỈ TRONG 5 PHÚT

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc ghi nhớ triệu chứng của bệnh Addison hoặc bất kỳ bệnh lý nào khác, hãy bắt đầu từ cơ chế. Khi hiểu sâu, bạn sẽ học ít – nhớ lâu – tư duy mạch lạc hơn trong mọi tình huống.

Tổng kết:

Bệnh Addison là một bệnh lý nội tiết nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị sớm. Việc hiểu cơ chế đằng sau các triệu chứng không chỉ giúp sinh viên Y học tốt hơn mà còn giúp bệnh nhân hiểu rõ tình trạng của mình. Đừng chỉ học thuộc lòng – hãy học bằng tư duy!

Cùng MedUC học Sinh Lý Tiết Niệu

Stk duy nhất: 9339308997, Vietcombank, NGO NGHIA DUC

Zalo/ Sđt: 0339.308.997

Notice (8): Undefined index: image_avatar [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Undefined index: ArticlesContent [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Trying to access array offset on value of type null [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645