ĐIỀU HOÀ THÂN NHIỆT – CƠ CHẾ KIỂM SOÁT NHIỆT ĐỘ CƠ THỂ

Điều hòa thân nhiệt là cơ chế quan trọng giúp cơ thể duy trì nhiệt độ ổn định, bảo vệ các chức năng sống. Tìm hiểu chi tiết về cách cơ thể kiểm soát nhiệt độ thông qua hệ thần kinh, hormone và các phản xạ sinh lý

1. Điều hoà thân nhiệt là gì?

Điều hoà thân nhiệt là quá trình cơ thể duy trì nhiệt độ trung tâm ở mức ổn định khoảng 37°C, bất kể sự thay đổi của môi trường bên ngoài. Quá trình này giúp cơ thể thích nghi với điều kiện sống và đảm bảo hoạt động bình thường của các cơ quan.

Cơ chế điều hoà thân nhiệt hoạt động bằng cách cân bằng giữa sinh nhiệt (tạo nhiệt) và thải nhiệt (mất nhiệt). Khi thân nhiệt tăng cao hoặc giảm xuống quá mức, cơ thể sẽ kích hoạt các phản ứng phù hợp để đưa nhiệt độ trở về mức ổn định.

2. Cấu trúc và cơ quan tham gia điều hoà thân nhiệt

Cơ thể con người có một hệ thống kiểm soát nhiệt độ chặt chẽ, bao gồm các bộ phận chính sau:

2.1. Vùng dưới đồi – Trung tâm điều nhiệt

Vùng dưới đồi (hypothalamus) đóng vai trò trung tâm trong điều hoà thân nhiệt. Nó có các nơ-ron thần kinh nhạy cảm với nhiệt độ, nhận tín hiệu từ bên trong cơ thể và môi trường, sau đó gửi phản hồi để duy trì sự cân bằng nhiệt.

Khi nhiệt độ cơ thể tăng cao, vùng dưới đồi kích hoạt cơ chế thải nhiệt như đổ mồ hôi, giãn mạch máu.
Khi thân nhiệt giảm, vùng dưới đồi điều khiển các phản ứng như co mạch, run cơ để giữ nhiệt.

2.2. Các receptor nhiệt ở da và nội tạng

Hệ thống receptor nhiệt ở da và cơ quan nội tạng giúp phát hiện thay đổi nhiệt độ môi trường:

Receptor cảm nhận nóng và lạnh ở da: Giúp gửi tín hiệu về vùng dưới đồi khi nhiệt độ bên ngoài thay đổi.
Receptor nhiệt ở nội tạng (tủy sống, khoang bụng, mạch máu lớn): Nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ của máu, giúp điều chỉnh nhiệt độ bên trong cơ thể.

>>>Xem thêm: học Giải Phẫu Module Chuyên Sâu

3. Các cơ chế điều hoà thân nhiệt của cơ thể

Khi nhiệt độ cơ thể thay đổi, hệ thần kinh trung ương sẽ điều khiển các phản ứng sinh lý để giữ nhiệt độ ổn định. Có hai nhóm cơ chế chính trong điều hoà thân nhiệt:

3.1. Cơ chế chống nóng

Khi nhiệt độ môi trường tăng cao hoặc cơ thể sinh nhiệt quá mức, các cơ chế sau sẽ được kích hoạt để hạ nhiệt:

Giãn mạch da: Các mạch máu dưới da giãn ra để tăng lưu lượng máu, giúp tỏa nhiệt ra môi trường. Điều này khiến da có màu đỏ ửng khi trời nóng.
Tiết mồ hôi: Khi nhiệt độ cơ thể vượt quá 37°C, tuyến mồ hôi hoạt động mạnh, tiết mồ hôi để làm mát cơ thể thông qua bay hơi.
Giảm sinh nhiệt: Cơ thể hạn chế run cơ và giảm chuyển hóa để không tạo thêm nhiệt lượng.

3.2. Cơ chế chống lạnh

Khi nhiệt độ môi trường giảm xuống, cơ thể sẽ thực hiện các cơ chế sau để giữ nhiệt:

Co mạch da: Mạch máu dưới da co lại để giảm lưu lượng máu đến bề mặt da, hạn chế tỏa nhiệt.
Dựng lông (nổi da gà): Hiện tượng này là phản xạ của cơ thể để giữ một lớp không khí ấm gần da, giúp giảm mất nhiệt.
Tăng sinh nhiệt:

Run cơ: Các cơ co rút nhanh để tạo nhiệt.
Sinh nhiệt hóa học: Tăng chuyển hóa tế bào nhờ tác động của hệ thần kinh giao cảm và hormone tuyến giáp.

4. Vai trò của hormone trong điều hoà thân nhiệt

Hệ thống nội tiết cũng tham gia vào quá trình điều hoà thân nhiệt thông qua các hormone quan trọng:

Thyroxine (tuyến giáp): Tăng cường chuyển hóa tế bào, sinh nhiệt để chống lạnh.
Adrenaline và noradrenaline (tuyến thượng thận): Thúc đẩy sinh nhiệt hóa học khi cơ thể cần giữ ấm.

5. Ảnh hưởng của môi trường và bệnh lý đến điều hoà thân nhiệt

5.1. Ảnh hưởng của môi trường

Thời tiết nóng: Cơ thể phải tăng cường thải nhiệt qua đổ mồ hôi và giãn mạch để tránh sốc nhiệt.
Thời tiết lạnh: Cơ thể cần kích hoạt các cơ chế giữ nhiệt để tránh hạ thân nhiệt nguy hiểm.

5.2. Rối loạn điều hoà thân nhiệt

Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến cơ chế điều hoà thân nhiệt, bao gồm:

Sốt: Cơ thể điều chỉnh điểm chuẩn nhiệt độ lên cao hơn để chống lại tác nhân gây bệnh.
Sốc nhiệt: Khi cơ thể không thể thải nhiệt kịp thời, gây nguy hiểm đến sức khỏe.
Hạ thân nhiệt: Xảy ra khi nhiệt độ cơ thể xuống dưới 35°C, làm rối loạn chức năng sinh lý.

>>>Xem thêm: Sinh lý học

6. Kết luận

Cơ chế điều hoà thân nhiệt là một quá trình quan trọng giúp cơ thể thích nghi với môi trường và duy trì hoạt động sống. Hệ thần kinh, nội tiết và hệ tuần hoàn phối hợp để giữ nhiệt độ ổn định, đảm bảo chức năng của các cơ quan. Việc bảo vệ cơ thể khỏi tác động tiêu cực của nhiệt độ môi trường là cần thiết để tránh các rối loạn thân nhiệt nguy hiểm.

Cùng MedUC học Các Thành Phần Cấu Tạo Và Chức Năng

Stk duy nhất: 9339308997, Vietcombank, NGO NGHIA DUC

Zalo/ Sđt: 0339.308.997

Notice (8): Undefined index: image_avatar [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_68ca663f48e245_03388280 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_68ca662eb76c48_87752888 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Undefined index: ArticlesContent [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_68ca663f48e245_03388280 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_68ca662eb76c48_87752888 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Trying to access array offset on value of type null [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_68ca663f48e245_03388280 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_68ca662eb76c48_87752888 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645