CƠ CHẾ HÌNH THÀNH SỎI CALCI – NGUYÊN NHÂN VÀ GIẢI PHÁP ĐIỀU TRỊ

Sỏi calci là loại sỏi tiết niệu phổ biến nhất, chiếm khoảng 70-80% tổng số ca sỏi thận. Việc hiểu rõ cơ chế hình thành sỏi calci theo từng nguyên nhân giúp đưa ra phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về các yếu tố gây sỏi calci và cách kiểm soát tình trạng này.

1. Sỏi calci do tăng calci niệu

1.1. Cơ chế hình thành

Tăng nồng độ calci trong nước tiểu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cơ chế hình thành sỏi calci. Khi lượng calci trong nước tiểu cao, chúng dễ dàng kết hợp với oxalat hoặc phosphat để tạo thành sỏi trong thận.

1.2. Nguyên nhân gây tăng calci niệu

Cường tuyến cận giáp: Tuyến cận giáp tiết quá nhiều hormone PTH, làm tăng huy động calci từ xương, tăng hấp thu calci ở ruột và giảm bài tiết phosphat, dẫn đến tăng calci niệu.
Tăng hấp thu calci ở ruột: Do chế độ ăn giàu calci hoặc tăng hấp thu calci do vitamin D quá mức.
Tăng huy động calci từ xương: Các bệnh lý như loãng xương, cường giáp hoặc tình trạng bất động kéo dài gây giải phóng nhiều calci vào máu, làm tăng calci niệu.
Rối loạn chức năng ống thận: Giảm tái hấp thu calci ở thận khiến lượng calci trong nước tiểu tăng cao.
Chế độ ăn nhiều muối và protein động vật: Làm tăng tải natri và giảm tái hấp thu calci tại ống thận, làm gia tăng nguy cơ sỏi thận.

1.3. Hình thái sỏi

Sỏi calci có thể tồn tại dưới dạng sỏi calci oxalat hoặc sỏi calci phosphat.

1.4. Phương pháp điều trị

Giảm lượng muối và protein động vật trong chế độ ăn.
Tránh lạm dụng vitamin D, vì vitamin D tăng hấp thu calci ở ruột.
Dùng lợi tiểu thiazide, giúp tăng tái hấp thu calci tại ống thận, giảm lượng calci trong nước tiểu.

2. Sỏi calci do tăng oxalat niệu

2.1. Cơ chế hình thành

Khi oxalat trong nước tiểu tăng cao, chúng kết hợp với calci tạo thành sỏi calci oxalat.

2.2. Nguyên nhân gây tăng oxalat niệu

Chế độ ăn giàu oxalat: Trà, rau bina, sô cô la, hạnh nhân, khoai lang chứa nhiều oxalat.
Rối loạn hấp thu ruột: Các bệnh như Crohn, hội chứng kém hấp thu, hoặc sau phẫu thuật cắt đoạn ruột non làm tăng hấp thu oxalat từ ruột.
Thiếu vi khuẩn Oxalobacter formigenes: Đây là vi khuẩn giúp phân hủy oxalat trong ruột, nếu thiếu sẽ làm oxalat tăng cao trong nước tiểu.
Tăng tổng hợp oxalat nội sinh: Bệnh tăng oxalat niệu nguyên phát làm tăng sản xuất oxalat trong cơ thể.

2.3. Hình thái sỏi

Sỏi thường là sỏi calci oxalat đơn thuần, dạng oxalat khan, có màu nâu và bề mặt xù xì.

2.4. Phương pháp điều trị

Hạn chế thực phẩm giàu oxalat để giảm nguồn cung oxalat vào cơ thể.
Tăng calci trong chế độ ăn để calci liên kết với oxalat trong ruột, giúp giảm hấp thu oxalat.
Dùng kali citrat để ức chế quá trình kết tinh sỏi.

3. Sỏi calci do giảm citrat niệu

3.1. Cơ chế hình thành

Citrat có tác dụng ức chế sự kết tinh của calci oxalat và calci phosphat. Khi lượng citrat trong nước tiểu giảm, nguy cơ tạo sỏi calci tăng cao.

3.2. Nguyên nhân gây giảm citrat niệu

Toan hóa ống thận: Khi thận không bài tiết H+ hiệu quả, nước tiểu trở nên kiềm hóa, làm giảm bài tiết citrat.
Tiêu chảy kéo dài: Gây mất bicarbonate, khiến cơ thể tăng tái hấp thu citrat để cân bằng pH.
Chế độ ăn giàu protein động vật: Dẫn đến toan chuyển hóa nhẹ, làm giảm citrat niệu.
Dùng thuốc lợi tiểu nhóm thiazide hoặc acetazolamide.

>>>Xem thêm:Cẩm nang chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa (in Full màu)

3.3. Hình thái sỏi

Sỏi có thể là sỏi calci oxalat hoặc calci phosphat.

3.4. Phương pháp điều trị

Bổ sung citrat qua thực phẩm như nước chanh, nước cam.
Dùng kali citrat để kiềm hóa nước tiểu và tăng citrat niệu.

4. Sỏi calci do toan hóa ống thận

4.1. Cơ chế hình thành

Rối loạn bài tiết H+ khiến nước tiểu kiềm hóa, dẫn đến tăng calci niệu và giảm citrat niệu, tạo điều kiện hình thành sỏi.

4.2. Nguyên nhân

Bệnh lý di truyền như hội chứng Sjögren, lupus ban đỏ hệ thống.
Ghép thận có thể gây rối loạn chuyển hóa dẫn đến hình thành sỏi.

4.3. Hình thái sỏi

Sỏi thường là sỏi calci phosphat, có màu trắng, cứng và dễ tái phát.

4.4. Phương pháp điều trị

Dùng kali citrat để tăng citrat niệu và kiềm hóa nước tiểu.
Bổ sung bicarbonate hoặc citrate để điều chỉnh tình trạng toan chuyển hóa.

>>>Xem thêm: NHỮNG NGUYÊN NHÂN PHỔ BIẾN TRÊN LÂM SÀNG

5. Sỏi calci do tăng acid uric niệu

5.1. Cơ chế hình thành

Khi acid uric trong nước tiểu tăng cao, chúng tạo thành nhân kết tinh cho sỏi calci oxalat. Nếu pH nước tiểu dưới 5.5, acid uric dễ kết tinh và thúc đẩy sự hình thành sỏi.

5.2. Nguyên nhân gây tăng acid uric niệu

Chế độ ăn nhiều purin: Thịt đỏ, nội tạng động vật làm tăng acid uric.
Bệnh gout, hội chứng ly giải khối u, hóa trị liệu: Làm tăng acid uric trong nước tiểu.
Toan chuyển hóa mạn tính: Tăng tái hấp thu uric ở thận.

5.3. Hình thái sỏi

Sỏi calci oxalat có nhân acid uric.

5.4. Phương pháp điều trị

Kiềm hóa nước tiểu bằng kali citrat hoặc natri bicarbonate.
Giảm thực phẩm giàu purin trong chế độ ăn.
Dùng allopurinol nếu acid uric niệu cao trên 800 mg/ngày.

6. Kết luận

Cơ chế hình thành sỏi calci rất phức tạp và liên quan đến nhiều yếu tố. Việc kiểm soát chế độ ăn uống, điều chỉnh pH nước tiểu và sử dụng thuốc phù hợp là những biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa và điều trị sỏi calci hiệu quả.

Cùng MedUC học Sinh Lý Tiết Niệu

Stk duy nhất: 9339308997, Vietcombank, NGO NGHIA DUC

Zalo/ Sđt: 0339.308.997

Notice (8): Undefined index: image_avatar [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Undefined index: ArticlesContent [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Trying to access array offset on value of type null [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_67e2310795a419_83911532 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_67e230936c8029_81698887 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645