1. Con Đường Đông Máu Ngoại Sinh
Con đường đông máu ngoại sinh được kích hoạt bởi các yếu tố bên ngoài dòng máu. Tên gọi "ngoại sinh" (ngoại = bên ngoài) xuất phát từ việc yếu tố khởi phát quá trình này là yếu tố III (tissue factor - TF), một protein nằm bên ngoài mạch máu.
Cơ Chế Hoạt Động
-
Khi bạn bị thương (ví dụ: dao cứa vào tay), các mô bên ngoài mạch máu bị tổn thương trước, sau đó mới đến lớp nội mạc mạch máu.
-
Các tế bào mô tổn thương giải phóng yếu tố III vào dòng máu.
-
Yếu tố III kết hợp với yếu tố VII để hoạt hóa yếu tố X thành yếu tố X hoạt hóa (Xa).
-
Từ đây, quá trình đông máu tiếp tục diễn ra theo con đường chung.
>>>Xem thêm:TÓM TẮT CHU KỲ TIM THE CARDIAC CYCLE
2. Con Đường Đông Máu Nội Sinh
Khác với con đường ngoại sinh, con đường đông máu nội sinh được khởi phát bởi các yếu tố có sẵn trong máu (nội = bên trong). Yếu tố chính kích hoạt quá trình này là yếu tố XII (Hageman factor).
Cơ Chế Hoạt Động
-
Yếu tố XII thường lưu hành trong máu ở dạng không hoạt động.
-
Khi mạch máu bị tổn thương, các sợi collagen (thành phần ngoại bào) lộ ra, tiếp xúc với máu.
-
Do collagen không có trong lòng mạch, yếu tố XII nhận diện nó là vật thể lạ và được hoạt hóa.
-
Yếu tố XII hoạt hóa kích thích một loạt phản ứng, cuối cùng cũng dẫn đến hoạt hóa yếu tố X thành Xa.
-
Điều này giải thích tại sao máu trong ống nghiệm có thể tự đông lại: yếu tố XII tiếp xúc với thành ống nghiệm (vật liệu lạ) và kích hoạt đông máu nội sinh.
>>>Xem thêm: CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ THUYÊN TẮC PHỔI
3. Con Đường Chung Của Quá Trình Đông Máu
Sau khi yếu tố X được hoạt hóa, cả hai con đường đông máu (ngoại sinh và nội sinh) đều đi theo một quy trình chung:
-
Yếu tố Xa cùng với yếu tố V, ion canxi và phospholipid màng tế bào chuyển đổi prothrombin (yếu tố II) thành thrombin (yếu tố IIa).
-
Thrombin có hai nhiệm vụ quan trọng:
-
Chuyển fibrinogen (yếu tố I) thành fibrin (yếu tố Ia) – các sợi fibrin tạo thành mạng lưới bao quanh nút tiểu cầu, hình thành cục máu đông.
-
Hoạt hóa yếu tố XIII giúp ổn định cục máu đông, làm các sợi fibrin bền chặt hơn.
-
>>>Xem thêm:Cơ chế triệu chứng học (bản Tiếng Việt, in Full màu)
4. Ứng Dụng Trong Y Học
