MẢNG XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH DƯỚI GÓC NHÌN HOÁ SINH

Xơ vữa động mạch đang trở thành vấn đề nóng hổi hơn bao giờ hết bởi khi mà tỉ lệ các bệnh Đái tháo đường, tim mạch đang ngày càng gia tăng trong mô hình bệnh tật ở Việt Nam. Để điều trị xơ vữa động mạch, tất nhiên trước hết chúng ta phải hiểu rõ được cấu tạo của nó như thế nào

Cùng MedUC tìm hiểu về mảng xơ vữa động mạch dưới góc nhìn hoá sinh: Hiểu rõ cấu tạo, cơ chế hình thành và vai trò của các tế bào, enzyme trong quá trình phát triển và vỡ mảng xơ vữa và hiểu rõ cơ chế qua bài viết dưới đây nhé!

1. Xơ Vữa Động Mạch Là Gì?

mang-xo-vua-dong-mach-duoi-goc-nhin-hoa-sinh

Xơ vữa động mạch là tình trạng thành mạch máu bị thu hẹp và xơ cứng do sự tích tụ của mảng bám, được gọi là mảng xơ vữa. Cấu trúc của mảng xơ vữa bao gồm hai phần chính:

Tâm mảng xơ vữa (lipid center): Chứa nhiều lipid, đặc biệt là cholesterol, đóng vai trò làm lõi của mảng bám.
Mũ xơ (fibrous cap): Bao bọc xung quanh tâm mảng, được tạo thành từ các cấu trúc xơ sợi và collagen.

Sự hình thành mảng xơ vữa làm giảm khả năng đàn hồi của thành mạch, cản trở dòng chảy máu, và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Việc nắm rõ cấu trúc và cơ chế hình thành mảng xơ vữa đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và điều trị các bệnh lý tim mạch nguy hiểm.

>>>Xem thêm: Sinh viên Y1,Y2 học những môn gì?

2. Phân Loại Mảng Xơ Vữa

mang-xo-vua-dong-mach-duoi-goc-nhin-hoa-sinh

Mảng xơ vữa động mạch không phải loại nào cũng giống nhau. Dựa vào đặc điểm cấu tạo và tính chất, mảng xơ vữa thường được chia thành hai loại chính: mảng chứa ít tế bào và mảng chứa nhiều tế bào.

Mảng xơ vữa chứa ít tế bào

Đặc điểm chính của loại mảng này là sự giàu collagen, giúp chúng tương đối ổn định và bám chắc vào thành mạch. Do có cấu trúc bền vững, các mảng xơ vữa chứa ít tế bào thường phát triển chậm và khó bị tổn thương.

Theo thời gian, mảng này trải qua quá trình canxi hoá, khiến chúng trở nên cứng chắc hơn. Dù không dễ vỡ, mảng xơ vữa dạng này lại gây hẹp lòng mạch máu, cản trở dòng chảy của máu, và làm tăng nguy cơ các bệnh lý liên quan đến giảm tưới máu, như đau thắt ngực hoặc suy mạch máu ngoại vi.

Mảng xơ vữa chứa nhiều tế bào

Trái ngược với loại trên, các mảng xơ vữa chứa nhiều tế bào lại nghèo collagen, khiến chúng kém ổn định và rất dễ bị vỡ. Đây là loại mảng nguy hiểm vì sự thiếu hụt collagen làm suy yếu mũ xơ, dẫn đến nguy cơ vỡ cao. Khi mảng xơ vữa vỡ, quá trình này thường được kích hoạt bởi enzyme metalloproteinase (MMP) – loại enzyme có khả năng phá hủy ma trận collagen của mũ xơ.

Sự vỡ của mảng xơ vữa là một sự kiện cực kỳ nguy hiểm, vì nó có thể kích hoạt cơ chế hình thành huyết khối tại chỗ. Huyết khối có thể làm tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến những biến cố nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Tầm quan trọng của phân loại mảng xơ vữa

Phân biệt hai loại mảng xơ vữa này không chỉ có ý nghĩa về mặt sinh học mà còn quan trọng trong lâm sàng. Việc xác định loại mảng xơ vữa nào đang hiện diện trong thành mạch giúp các bác sĩ lựa chọn chiến lược điều trị phù hợp, từ việc ổn định mảng xơ vữa đến giảm nguy cơ hình thành huyết khối. Đồng thời, nghiên cứu sâu hơn về các enzyme như MMP mở ra cơ hội phát triển các liệu pháp mới nhằm ức chế sự vỡ của mảng xơ vữa và giảm biến chứng.

>>>Xem thêm: Sinh viên Y1, Y2 đọc sách gì?

3. Mảng Xơ Vữa – Chiến Trường Của Các Tế Bào

mang-xo-vua-dong-mach-duoi-goc-nhin-hoa-sinh

Mảng xơ vữa động mạch là nơi diễn ra các hoạt động phức tạp của nhiều loại tế bào, tạo nên một "chiến trường" đầy sôi động. Các tế bào này không chỉ tham gia vào quá trình hình thành mà còn góp phần vào sự ổn định hoặc vỡ của mảng xơ vữa, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Đại thực bào

Khi có quá nhiều cholesterol tích tụ tại thành mạch, các đại thực bào – tế bào miễn dịch chuyên tiêu thụ các mảnh vụn và chất thải trong cơ thể – sẽ xâm nhập vào khu vực này. Chúng thực hiện nhiệm vụ tiêu thụ cholesterol dư thừa, nhưng do lượng mỡ quá lớn, đại thực bào bị "ngạt thở" và chuyển thành tế bào bọt (foam cells). Những tế bào bọt này không thể rời khỏi mảng xơ vữa, mà thay vào đó, chúng góp phần làm tăng kích thước mảng bám, khiến tình trạng xơ vữa động mạch tiến triển nặng hơn.

Tế bào cơ trơn

Tế bào cơ trơn từ lớp trung mạc của thành mạch di chuyển vào mảng xơ vữa và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thành mũ xơ (fibrous cap). Chúng sản sinh collagen và các protein sợi khác, giúp mảng xơ vữa có lớp bao bọc vững chắc. Tuy nhiên, nếu mũ xơ không đủ dày hoặc bị phá hủy, mảng xơ vữa dễ vỡ, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như huyết khối.

Tế bào viêm

Các tế bào viêm, bao gồm lympho T và bạch cầu đơn nhân, cũng hiện diện trong mảng xơ vữa. Chúng kích hoạt và duy trì một trạng thái viêm mạn tính, giải phóng các chất gây viêm như cytokine và chemokine. Những phản ứng viêm này không chỉ làm mảng xơ vữa mất ổn định mà còn kích thích sản xuất các enzyme như metalloproteinase (MMP), dẫn đến sự phá hủy collagen của mũ xơ, làm tăng nguy cơ mảng xơ vữa bị vỡ.

Vi khuẩn

Nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng vi khuẩn cũng có vai trò trong việc hình thành và vỡ mảng xơ vữa. Một số vi khuẩn có thể kích thích phản ứng viêm hoặc gián tiếp thúc đẩy sự không ổn định của mảng xơ vữa. Ví dụ, vi khuẩn từ bệnh nha chu hoặc nhiễm trùng mạn tính khác có thể xâm nhập vào máu, tác động đến quá trình viêm và hình thành mảng bám trong động mạch.

>>>Xem thêm: Bí Quyết Ôn Thi Hóa Sinh Điểm Cao

Cùng MedUC Xem Bài Giảng Hóa Sinh Lipid - Định Nghĩa Axit Béo Và Phân Loại

Stk duy nhất: 9339308997, Vietcombank, NGO NGHIA DUC

Zalo/ Sđt: 0339.308.997

Notice (8): Undefined index: image_avatar [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_677b99697994e4_74366395 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_677b98091ced75_22955254 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Undefined index: ArticlesContent [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_677b99697994e4_74366395 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_677b98091ced75_22955254 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645

Notice (8): Trying to access array offset on value of type null [/home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36]

Code Context

$_prefixVariable21=ob_get_clean();
echo $_smarty_tpl->tpl_vars['this']->value->LazyLoad->renderImage(array('src'=>$_prefixVariable21.((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['image_avatar']),'alt'=>((string)$_smarty_tpl->tpl_vars['article_info']->value['attributes']['tacgia']['detail']['ArticlesContent']['name']),'class'=>'img-fluid'));?>

$_smarty_tpl = object(Smarty_Internal_Template) {
	_objType => (int) 2
	smarty => object(Smarty) {}
	source => object(Smarty_Template_Source) {}
	inheritance => null
	template_resource => '/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl'
	mustCompile => false
	templateId => '/home/kbbcutgf/public_html/coredaca/src/View/#file:/home/kbbcutgf/public_html/templates/app01/element/../block/article_detail/view_tacgia.tpl###0'
	scope => (int) 0
	isRenderingCache => false
	startRenderCallbacks => []
	endRenderCallbacks => []
	cache_id => null
	compile_id => null
	caching => (int) 0
	compile_check => (int) 1
	cache_lifetime => (int) 6000
	tplFunctions => []
	_cache => []
	template_class => 'Smarty_Internal_Template'
	tpl_vars => [
		'SCRIPT_NAME' => object(Smarty_Variable) {},
		'nh_admin_bar' => object(Smarty_Variable) {},
		'blocks' => object(Smarty_Variable) {},
		'structure' => object(Smarty_Variable) {},
		'page_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'cache_page' => object(Smarty_Variable) {},
		'schema_data' => object(Smarty_Variable) {},
		'breadcrumb' => object(Smarty_Variable) {},
		'seo_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_init' => object(Smarty_Variable) {},
		'this' => object(Smarty_Variable) {},
		'row' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_info' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_config' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_extend' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_block' => object(Smarty_Variable) {},
		'block_type' => object(Smarty_Variable) {},
		'data_sub_menu' => object(Smarty_Variable) {},
		'parent_menu_code' => object(Smarty_Variable) {},
		'article_info' => object(Smarty_Variable) {}
	]
	parent => object(Smarty) {}
	config_vars => []
	ext => object(Smarty_Internal_Extension_Handler) {}
	compiled => object(Smarty_Template_Compiled) {}
}
$_prefixVariable21 = 'https://cdn.meduc.vn'

content_677b99697994e4_74366395 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/fbd3260556164def73f4e4e72b6c21bfc44b2db3_0.file.view_tacgia.tpl.php, line 36
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645
Cake\View\View::element() - CORE/src/View/View.php, line 654
content_677b98091ced75_22955254 - /home/kbbcutgf/public_html/tmp/cache/views/c1e038fc600363bd6548862f510723ef41d9d723_0.file.block.tpl.php, line 55
Smarty_Template_Resource_Base::getRenderedTemplateCode() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_resource_base.php, line 123
Smarty_Template_Compiled::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_template_compiled.php, line 114
Smarty_Internal_Template::render() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_template.php, line 216
Smarty_Internal_TemplateBase::_execute() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 232
Smarty_Internal_TemplateBase::fetch() - ROOT/vendor/smarty/smarty/libs/sysplugins/smarty_internal_templatebase.php, line 116
App\View\SmartyView::_render() - APP/View/SmartyView.php, line 158
Cake\View\View::_renderElement() - CORE/src/View/View.php, line 1645